~ In Medias Res ~

Social Housing at Pano Polemidia

Όσο η στεγαστική κρίση μεγεθύνεται, η ανάγκη για παροχή κοινωνικής στέγης γίνεται επιτακτική. Το ζήτημα της στέγασης τίθεται εκ νέου στον ευρύτερο αρχιτεκτονικό διάλογο, ανά τον κόσμο.

Το ευρύτερο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής έχει οδηγήσει σε μια στροφή και στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό προς την κατεύθυνση του χαμηλού ενεργειακού αποτυπώματος, τόσο κατά την κατασκευή, όσο και κατά τη λειτουργία του κτιρίου. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, μέσα και από την εμπειρία που έχει αποκομισθεί από αντίστοιχα υλοποιημένα παραδείγματα κοινωνικής κατοικίας στο εξωτερικό, όπως το πρότζεκτ “Goldsmith Street Social Housing” να δοθεί έμφαση εκτός από το low-cost (χαμηλό κόστος), και στο low-maintenance (χαμηλές ανάγκες συντήρησης και λειτουργίας). Ως εκ τούτου, τίθεται ο στόχος της βελτιστοποίησης της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων-συγκροτήματος.

Κεντρική Ιδέα

Το ευρύτερο δομημένο περιβάλλον της περιοχής, πέρα από τα ήδη σχεδιασμένα και υπο κατασκευή τμήματα κοινωνικής κατοικίας, αποτελείται από χαμηλού ύψους (έως διώροφα) κτίρια – συνήθως με κεραμοσκεπή-. Αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα εικόνας προαστίου, με το πανταχόθεν ελεύθερο σύστημα να κυριαρχεί.

Για λόγους εξοικονόμησης τόσο στο αρχικό κεφάλαιο της κατασκευής όσο και κατά τη λειτουργία, τα κτίρια ενώνονται σε ένα σύστημα κτιρίων σε σειρά. (row houses). Αυτό επιτρέπει την ανάπτυξη περισσότερων κατοικιών, ειδικά όταν αυτά τοποθετούνται παράλληλα στις υψομετρικές, διαγώνια δηλαδή στην κάτοψη του οικοπέδου.

Η Διαγώνια αυτή χάραξη εξυπηρετεί και τους βιοκλιματικούς στόχους, αφού τα κτίρια, ανοίγονται προς το νότο και τη θέα, εξασφαλίζοντας άπλετο φυσικό ηλιασμό

Τα εσωτερικά αίθρια

Η δημιουργία εσωτερικών αιθρίων, από όπου γίνεται η είσοδος στις κατοικίες, λειτουργεί ως το πρώτο επίπεδο κοινωνικοποίησης των ενοίκων, αποτελώντας κοινό τόπο συνάντησης και συναναστροφής, ενισχύοντας και παροτρύνοντας τις κοινωνικές σχέσεις των κατοίκων και συμβάλλοντας στην διατήρηση και ενίσχυση της κοινωνικής ανθεκτικότητας του οικισμού.

Το “σήκωμα” της πλευράς του τριγώνου που σχηματίζεται σε pilotis, έχει τριπλό στόχο. Δημιουργεί αφενός την είσοδο στο κέντρο του τριγώνου – αίθριο, από όπου και γίνεται η είσοδος στις ανεξάρτητες κατοικίες, ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί αρκετές θέσεις στάθμευσης, προστατευμένες και ιδιωτικές χωρίς την ανάγκη για υπόγειο χώρο στάθμευσης που αυξάνει το ενεργειακό αποτύπωμα της κατασκευής, καθώς και το κόστος αυτής. Παράλληλα το άνοιγμα που δημιουργείται προς το Βορρά, επιτρέπει στον βόρειο άνεμο να δροσίσει την κτιριακή μάζα, βελτιώνοντας και το μικροκλίμα του συγκροτήματος, σε συνδυασμό με τις φυτεύσεις. ενώ η διαμπερής διάταξη των κατοικιών γύρω από το κεντρικό αίθριο επιτρέπει τον διασταυρούμενο αερισμό τους.

Το δομικό σύστημα.

Το κτίριο σχεδιάζεται έχοντας φέροντα οργανισμό από οπλισμένο σκυρόδεμα, που λειτουργεί πάνω σε ένα κάνναβο 1,5 μ χ 1,5 μέτρα. Η τυποποίηση της κατασκευής και των μεγεθών προσφέρει σημαντικά στην εξοικονόμηση πόρων.

Ο κάνναβος διαμορφώνει στις κατόψεις ζώνες είτε 3 είτε 6 μέτρων. Η ζώνη των 3 μέτρων αντιστοιχεί στο ισόγειο στην κουζίνα και στον όροφο στο κεντρικό υπνοδωμάτιο, ενώ η ζώνη των 6 μέτρων, παραλαμβάνει τον κύριο κοινόχρηστο χώρο του καθιστικού και της τραπεζαρίας ενώ στον όροφο τα δύο παιδικά δωμάτια με το λουτρό και βοηθητικούς χώρους

Οι όψεις

Οι όψεις έχουν αναφορά στην παράδοση του κυπριακού μοντερνισμού. Τονίζεται ο οριζόντιος άξονας, με τις ζώνες του οπλισμένου σκυροδέματος επιχρισμένες με θερμοπρόσοψη στο χρώμα και την τεχνοτροπία αυτού. Τα ανοίγματα έχουν τυποποιηθεί στα μεγέθη του ενός, δύο και μισού μέτρου. Το ύψος τους ξεκινάει από το δάπεδο έως το πρέκι στο 2,20 μ. Με αυτόν τον τρόπο, το κόστος περιορίζεται σημαντικά. Στη νότια πλευρά των κτιρίων, υπάρχουν πρόβολοι του ενός μέτρου, που λειτουργούν για τον σκιασμό των ανοιγμάτων του ισογείου, ενώ λειτουργούν και ως περιμετρικά μπαλκόνια, ενώ στις γωνίες σχηματίζονται μεγαλύτερες σε μέγεθος στεγασμένες βεράντες. Τα κατακόρυφα κλωστρά, με σταθερό μέγεθος ενός μέτρου, συνεισφέρουν στην λογική των ανοιγμάτων, ενώ προσφέρουν βάθος στην όψη. Παράλληλα λειτουργούν ως στοιχεία προφύλαξης της ιδιωτικότητας των ενοίκων και βάση για την ανάπτυξη αναρριχητικών φυτών.

Δημόσιος Χώρος – Αυλές

Η υψομετρική διαφορά των αυλών και το ξεκάθαρα ορισμένο σχήμα τους, δημιουργεί την δυνατότητα ανάπτυξης ενός περιπάτου ανάμεσα στα κτήρια που δεν ενοχλεί την ιδιωτικότητα των ενοίκων. Οι κινήσεις συγκεντρώνονται στο κέντρο του οικοπέδου, όπου διαμορφώνεται ένα στέγαστρο/αναγνωστήριο/ δανειστική βιβλιοθήκη, και η υπαίθρια εκτόνωσή του κάτω από ένα μεγάλο δέντρο, στο πλάτωμα που δημιουργείται. Αυτό αποτελεί και το δεύτερο επίπεδο στο οποίο συντελείται η κοινωνικοποίηση των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής.
Ο σχεδιασμός ενσωματώνει το στοιχείο των περίκλειστων εσωτερικών αυλών – αιθρίων που απαντούν πρωτίστως στα κλιματολογικά δεδομένα της περιοχής. Παράλληλα η υποβάθμιση, της κεντρικής αυλής, σε συνδυασμό με τα φυτεμένα δώματα και τις τοιχοποιίες με μεγάλη θερμοχωρητικότητα, ελαχιστοποιούν τις ανάγκες του κτιρίου για τεχνητό δροσισμό.

“The creation of patios, from where the entrance to the houses takes place, functions as the first level of socialization of the tenants, being a common place of meeting and socializing, strengthening the social bonds of the inhabitants and contributing to maintaining the social resilience of the neighbourhood.”

Introduction and Context

As the housing crisis grows, the need for social housing becomes imperative. The broader context of climate change has urgently turned design towards the direction of low carbon-emission designs, both in terms of construction, as well as operating costs. Successful social housing schemes, such as the “Goldsmith Street Social Housing” have put emphasis both on low-cost and low-maintenance, as core design principles. As a result the process and target of optimization of building energy performance becomes a guideline for the design process

Concept

Surrounding urban blocks, consist of newly built or under construction affordable housing schemes- that mainly act as semi-detached or row houses - and low-rise detached houses. In our scheme, in order to maximize the use of space, houses form row houses that are placed along the contour lines of the plot. This diagonal arrangement plan, serves the right orientation both in terms of view and sun.

Inner patios

The creation of patios, from where the entrance to the houses takes place, functions as the first level of socialization of the tenants, being a common place of meeting and socializing, strengthening the social bonds of the inhabitants and contributing to maintaining the social resilience of the neighborhood. Lifting the side of the triangle that faces the street, helps the blocks in three different ways. Firstly it forms the entrance to the centre of the building block – patio, where all entrances to each independent house are. Secondly, the pilotis that lifts the volume up, is on grid that creates the parking spots for the houses. Thirdly, the opening of the building block towards the North, allows the northern wind to cool the building mass, enhancing the non-mechanical cooling behavior of the buildings, as it allows for the cross ventilation of all houses, from the sheltered, shaded inner patio.

The structure

The structure of all houses is based on a 1,5m x 1,5m grid. The grid allows for the creation of zones of either 3 or 6 meters. The modularity of the construction, helps to keep construction costs really low, while at the same time, space is occupied in a very efficient way. Common spaces are places on the ground/lower level of the house, while the more private rooms are arrayed on the upper floor.

The facade

The design of facades has a direct reference to the modern movement, and especially the way it manifested at Cyprus. The horizontal axis at the height of floor plates, is emphasized with the external coating resembling the color and texture of concrete. Openings are modular and in three sizes. Their width is 0,5m, 1m and 2, while their height extends till 2,20 m. Modular openings help keep budget low. The southern facade has overhangs that offer shade to the openings, while providing outdoor space directly to each bedroom. In the corners of the blocks, larger covered verandas, are used for daily activities. Vertical claustra, one meter wide, enhance the effect of the openings, adding depth the facade, while acting as screen for climbing plants to climb to.

Public Space

Height difference between each house’ garden, along with the really well defined shape, allows for the creation of path between all blocks, that connects the different neighborhoods, without spoiling the privacy of the tenants. In the center of the plot, a linear public space – plaza is occupied by a canopy / library / reading spot that leads to shaded space underneath a big tree. This is a place for social interaction at a higher level than the triangular patios, that helps people from different block to come together and socialize.