~ Kerameio ~

Kindergarten, Care Center for the Elderly and Public Park at Chania, Greece.

Basic Design Principles

The building program, the references and memories of the place, the data of the plot, such as the topography, the orientation and the accesses produce families of solutions that run in parallel and answer the respective question separately. Our architectural team tried to respond to the design question, by adopting a system’s approach, capable of producing a family of solutions, which is then subjected to an optimization process in terms of meeting the objectives set by the aforementioned design components.

The initial report, born from the most powerful landmarks of the region, was the Venetian Neoria of Chania. The idea of developing the system through the repetition of the original unit - the one-room longitudinal vaulted space, originally used for shipbuilding, placed perpendicular to the shoreline - translated into the requirements of the building, adapted to the needs and scale of each space. Based on these planning principles, we started the process of shaping the project to house the Kindergarten, the Day Care Centre for the Elderly and the public park.

Main idea

In order for architecture to reach one step beyond the simple fulfilment of building’s needs, it needs to have a poetic dimension that will be able to generate experiences and emotions in those who experience the space it produces. The concept of time and how it affects the life of man and the building, and that the same person who experiences the space as a child in the nursery, will visit the building later as a user of the public space, in the neighborhood park and maybe even later as user of KIFI. Time is a common component.

The whole idea revolves around the art of ceramics. The art of ceramics contributes to the design, through three axes. First, it continues and strengthens the intense interest in Cretan ceramic art, both for the glorious Minoan past and for its modern successors. The materiality of the building is strongly influenced by it, both by its extensive use of reused brick, as well as some prefabricated ceramic elements used in the facades, in order to locally differentiate the general logic of masonry.

On a second level, the pottery workshop located at the square, between the kindergarten and KIFI, functions as the field of interaction between the children of the kindergarten, the elderly users of KIFI, and all the users of the public space of the square. Ceramics works pedagogically for children, helping them to get in touch with creation and tangible arts, while it works psychotherapeutically for its older users. At the level of the public space, it functions as a landmark of the new square and the welfare centre, inspiring participation and interaction at its space.

At the third and final level, returning to the concept of time, the pottery workshop is what allows children with the help of their teachers, to leave their own mark on the body of the building, thus redefining the perception that is often formed about the relationship that people have with public buildings. Through the ceramic workshops they will be able to produce filling elements for the concrete thread that forms most of the school's external fencing.

The design incorporates the element of enclosed inner courtyards - atriums that respond primarily to the climatic data of the area. At the same time, the degradation of the central courtyard, in combination with the planted roofs and the masonry with high heat capacity, minimize the needs of the building for artificial cooling, while the arrangement of the rooms around the central atrium allows the expanded ventilation.

Bioclimatic Design Principles

The presence of plant elements in the courtyards of the kindergarten rooms offers a reduction of sounds from and to the rooms while at the same time it reduces the unwanted exposure to the sun during the summer months and contributes to the better connection of the infants with nature. Automatic vents for ventilation throughout the year. High level ventilation will remove air without affecting the thermal environment of the residential area (<2 meters).

The rooms will receive natural light mainly in the morning, which will be the main operating hours of the complex. At noon they will be protected from the strong sun through the galleries that are placed towards the atrium. The presence of liquid element in the inner patio will contribute to the creation of a microclimate and the natural cooling of the space during the summer months.

Through natural ventilation to remove 'polluted' air will work in all rooms combined with a smart automatic mechanism in the upper windows that will regulate the window opening according to the outside temperatures and the needs of the space. Photovoltaic panels on the roof of the nursery area of 100 sq.m. to cover part of the electricity consumption

Building System

The building system is inspired by the Venetian Neoria. The translucent classroom is housed in a vaulted structure with a combination of arched beams anchored to the longitudinal beams that run the entire length of the room. The vaulted brick construction functions as the mold for the reinforced concrete slab. The transverse metal beams on the facades help hold the two sides together. The building is externally lined with reused bricks, while linear signages tie the exterior masonry emphasizing the horizontal direction, while giving an element that brings the scale closer to the children.

“The whole idea revolves around the art of ceramics. The art of ceramics contributes to the design, through three axes. Firstly, it continues and strengthens the intense interest in Cretan ceramic art, both for the glorious Minoan past and for its modern successors. The materiality of the building is strongly influenced by it, both by its extensive use reused brick, as well as some prefabricated ceramic elements used in the facades, in order to locally differentiate the general type of masonry.”

Βασικές Αρχές Σχεδιασμού

Η ομάδα μας εργάστηκε με μια λογική σχεδιασμού που λειτουργεί σε πολλαπλά επίπεδα. Το κτιριολογικό πρόγραμμα, οι αναφορές και οι μνήμες του τόπου, τα δεδομένα του οικοπέδου , όπως η τοπογραφία, ο προσανατολισμός και οι προσβάσεις παράγουν οικογένειες λύσεων που τρέχουν παράλληλα και απαντούν ξεχωριστά στο εκάστοτε ερώτημα. Η αρχιτεκτονική μας ομάδα προσπάθησε να απαντήσει σε αυτά υιοθετώντας μια λογική συστήματος ικανού να παράξει μια οικογένεια λύσεων, που στη συνέχεια υπόκειται σε μια διαδικασία βελτιστοποίησης ως προς την εκπλήρωση των στόχων που τίθενται από τις προαναφερθείσες συνιστώσες του σχεδιασμού

Αρχική αναφορά, που γεννήθηκε από τα πλεόν ισχυρά τοπόσημα της περιοχής αποτέλεσαν τα Ενετικά Νεώρια των Χανίων. Η λογική της ανάπτυξης του συστήματος μέσω της επανάληψης της αρχικής μονάδας,- του μονόχωρου διαμήκους θολωτού χώρου, που αρχικά χρησιμοποιήθηκε για την ναυπήγηση πλοίων, τοποθετούμενο κάθετα προς την ακτογραμμή- μεταφράστηκε στις απαιτήσεις του κτιριολογικού, προσαρμοσμένο στις ανάγκες και την κλίμακα του κάθε χώρου.

Για να φτάσει μια αρχιτεκτονική ιδέα να γίνει κτίριο, χρειάζεται να απαντήσει πρώτα στα ζητήματα των προσβάσεων, του κτιριολογικού προγράμματος, της διαχείρισης του όγκου του νέου κτιρίου ως προς την προσαρμογή στο εγγενές περιβάλλον και των πολεοδομικών κανονισμών ανάμεσα σε άλλα. Παράλληλα, χρειάζεται η οργάνωση των χώρων να συνδυαστεί με το κατάλληλο δομικό σύστημα που θα ικανοποιήσει αυτές τις απαιτήσεις και την κατάλληλη διαχείριση της υλικότητας στο επίπεδο της κατασκευής ώστε να φτάσει να μεταφέρει στους χρήστες του κτιρίου και τους επισκέπτες του δημόσιου χώρου, τα συναισθήματα και τις ποιότητες χώρου που παράγονται από τη διαδικασία του σχεδιασμού.

Με άξονα αυτές τις αρχές σχεδιασμού ξεκινήσαμε τη διαδικασία επίλυσης του θέματος για την στέγαση του Βρεθονηπιακού Σταθμού 48 βρεφών και 62 νηπίων, του Κέντρου Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων και του πάρκου γειτονιάς.

Κεντρική Ιδέα

Για να φτάσει η αρχιτεκτονική ένα βήμα παραπάνω από την απλή εκπλήρωση κτιριολογικών αναγκών χρειάζεται να διαθέτει και μια ποιητική διάσταση που θα καταφέρει να γεννήσει εμπειρίες και συναισθήματα σε όσους βιώνουν τον χώρο που παράγει.
Την πρώτη φορά που διαβάσαμε το σύνθετο κτιριολογικό πρόγραμμα που συνδυάζει χρήσεις που απευθύνονται σε τόσο διαφορετικές ηλικιακές ομάδες, εντυπωσιαστήκαμε από τις δυνατότητες που προσφέρονται από την διάδραση των παιδιών και των ηλικιωμένων στον ίδιο χώρο.
Η έννοια του χρόνου και πως επιδρά στη ζωή του ανθρώπου και του κτιρίου, και πως ο ίδιος άνθρωπος που βιώνει τον χώρο σαν παιδί στον βρεφονηπιακό σταθμό, θα τον επισκεφτεί αργότερα και σαν χρήστης του δημόσιου χώρου, στο πάρκο γειτονιάς και ίσως ακόμη πιο μετά σαν χρήστης του ΚΗΦΗ. Ο χρόνος αποτελεί κοινή συνισταμένη. Και η επόμενη φορά που θα συναντηθούν οι άνθρωποι ξανά στον ίδιο χώρο, όλα θα έχουν αλλάξει. Τόσο οι άνθρωποι, όσο και το κτίριο και ο δημόσιος χώρος.

Μέσα από αυτές τις σκέψεις αλλά και την έρευνα στην ιστορία του τόπου, γεννήθηκε η ιδέα, όλη η λύση να περιστραφεί γύρω από την τέχνη της κεραμικής. Η τέχνη της κεραμικής συνεισφέρει στον σχεδιασμό, μέσα από τρεις άξονες. Καταρχάς συνεχίζει και ενισχύει το έντονο ενδιαφέρον για την κρητική κεραμική τέχνη, τόσο για το ένδοξο μινωικό παρελθόν όσο και για τους σύγχρονους συνεχιστές της.

Η υλικότητα του κτιρίου είναι έντονα επηρεασμένη από αυτή, τόσο από την εκτενή χρήση επαναχρησιμοποιημένου τούβλου, όσο και από κάποια προκατασκευασμένα κεραμικά στοιχεία που χρησιμοποιούνται στις όψεις, με στόχο να διαφοροποιήσουν τοπικά τη γενική λογική της τοιχοποιίας.

Σε ένα δεύτερο επίπεδο, το εργαστήρι κεραμικής που τοποθετείται στην πλατεία, ανάμεσα στο νηπιαγωγείο και το ΚΗΦΗ λειτουργεί σαν το πεδίο διάδρασης ανάμεσα στα παιδιά του βρεφονηπιακού σταθμού, των ηλικιωμένων χρηστών του ΚΗΦΗ, και τους εν γένει χρήστες του δημόσιου χώρου της πλατείας. Η κεραμική λειτουργεί παιδαγωγικά για τα παιδιά, βοηθώντας τα να έρθουν σε επαφή με την δημιουργία και τις απτές τέχνες, ενώ λειτουργεί ψυχοθεραπευτικά για τους μεγαλύτερους σε ηλικία χρήστες της. Στο επίπεδο του δημόσιου χώρου, λειτουργεί σαν τοπόσημο της νέας πλατείας και του κέντρου προνοίας, εμπνέοντας τη συμμετοχή και την αλληλεπίδραση στο χώρο της.

Σε τρίτο και τελευταίο επίπεδο, επιστρέφοντας στην έννοια του χρόνου, το εργαστήρι κεραμικής είναι αυτό που επιτρέπει στα παιδιά με τη βοήθεια των δασκάλων τους, να αφήσουν το δικό τους ίχνος στο σώμα του κτιρίου, επαναπροσδιορίζοντας με αυτόν τον τρόπο την αντίληψη που σχηματίζεται συχνά για τη σχέση που έχουν οι άνθρωποι με τα δημόσια κτίρια. Μέσα από τα κεραμικά εργαστήρια θα μπορούν να παράξουν στοιχεία πλήρωσης για το μπετονένιο κλωστρά που σχηματίζει το μεγαλύτερο μέρος της εξωτερική περίφραξης του σχολείου.

Βιοκλιματικές Αρχές Σχεδιασμού.

Ο σχεδιασμός ενσωματώνει το στοιχείο των περίκλειστων εσωτερικών αυλών – αιθρίων που απαντούν πρωτίστως στα κλιματολογικά δεδομένα της περιοχής. Παράλληλα η υποβάθμιση, της κεντρικής αυλής, σε συνδυασμό με τα φυτεμένα δώματα και τις τοιχοποιίες με μεγάλη θερμοχωρητικότητα, ελαχιστοποιούν τις ανάγκες του κτιρίου για τεχνητό δροσισμό, ενώ η διαμπερής διάταξη των αιθουσών γύρω από το κεντρικό αίθριο επιτρέπει τον διασταρούμενο αερισμό.

Η παρουσία φυτικών στοιχείων στις αυλές των αιθουσών του νηπιαγωγείου προσφέρει μείωση των ήχων από και προς τις αίθουσες ενώ ταυτόχρονα μειώνει την ανεπιθύμητη έκθεση τον ήλιο τους καλοκαιρινούς μήνες και συμβάλει στην καλύτερη σύνδεση των νηπίων με την φύση. Αυτόματα ανοίγματα για διαμπερή αερισμό καθόλη την διάρκεια του έτους. Ο διαμπερής αερισμός σε υψηλό επίπεδο θα απομακρύνει τον αέρα χωρίς να επηρεάζει το θερμικό περιβάλλον της κατοικήσιμης ζώνης ( <2 μέτρα). Θερμομόνωση δώματος με χαμηλό συντελεστή θερμοπερατότητας (Uδ<0.18W/m2k) σε συνδυασμό με βατό ή φυτεμένο δώμα για αποφυγή απωλειών θερμότητας τον χειμώνα και υψηλών θερμοκρασιών τους καλοκαιρινούς μήνες.

Οι αίθουσες θα παραλαμβάνουν φυσικό φώς τις κυρίως πρωινές ώρες οι οποίες θα είναι και οι βασικές ώρες λειτουργίας του συγκροτήματος. Τις μεσημεριανές ώρες θα προστατεύονται από τον ισχυρό ήλιο μέσω των στοών που είναι τοποθετημένες προς το αίθριο.

Η παρουσία υγρού στοιχείου στο εσωτερικό αίθριο θα συμβάλλει στην δημιουργία μικροκλίματος και στον φυσικό δροσισμό του χώρου κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Ενδοδαπέδια θέρμανση προσφέρει μεγαλύτερη θερμική άνεση στα χαμηλότερα ενώ ο ζεστός αέρας θα ανεβαίνει προς τα πάνω και θα ανανεώνεται με φυσικό αερισμό.

Διαμπερής φυσικός αερισμός για την απομάκρυνση του ‘μολυσμένου’ αέρα θα λειτουργεί σε όλες τις αίθουσες σε συνδυασμό με έξυπνο αυτόματο μηχανισμό στα επάνω παράθυρα που θα ρυθμίζει το άνοιγμα του παραθύρου ανάλογα με τις εξωτερικές θερμοκρασίες και τις ανάγκες του χώρου.

Βελτιωμένη θερμομόνωση πέραν των ελάχιστων προδιαγραφών του ΚΟΚ για περιορισμό απώλειας θερμότητας τον χειμώνα και την αποφυγή υπερθέρμανσης τους καλοκαιρινούς μήνες. Φωτοβολταϊκά πανέλα στην οροφή του βρεφονηπιακού σταθμού επιφάνειας 100 τμ για να καλύπτουν μέρος της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας.

Δομικό Σύστημα

Το δομικό σύστημα εμπνέεται από τα Ενετικά Νεώρια. Η διαμπερής τάξη, στεγάζεται με θολωτή κατασκευή με ένα συνδυασμό τοξωτών δοκαριών που αγκυρώνουν στα διαμήκη δοκάρια που τρέχουν σε όλο το μήκος της αίθουσας. Η θολωτή κατασκευή από τα τούβλα λειτουργεί ως το καλούπι για την πλάκα του οπλισμένου σκυροδέματος. Τα εγκάρσια μεταλλικά δοκάρια που υπάρχουν στις όψεις βοηθούν να συγκρατηθούν οι δύο πλευρές. Το κτίριο Επενδύεται εξωτερικά με επαναχρησιμοποιημένα τούβλα, ενώ γραμμικά σενάζ δένουν τις εξωτερικές τοιχοποιίες δίνοντας έμφαση στην οριζόντια διεύθυνση, προσδίδοντας παράλληλα ένα στοιχείο που φέρνει την κλίμακα πιο κοντά στα παιδιά.